# started 2014-08-16T12:39:56Z "Тарих (грек. Ιστορία, «исследование») — кешелектең үткән замандағы эшмәкәрлеген, торошон, донъяға ҡарашын, ойошоуын һәм социаль бәйләнештәрен өйрәнә торған гуманитар фән. Был өлкәлә эшләүсе ғалимдарҙы тарихсылар тип атайҙар. Үҫеш, үҙгәреш хәлендәге ысынбарлыҡ. Тарих закондары. Үткән тормоштағы төрлө ижтимағи хәл-ваҡиға һәм шул хәл-ваҡиғалар тураһындағы хәтирә. Тарихты өйрәнеү. Тарихта ҡалыу. Кешелек йәмғиәтенең үҫешен, үткән тормоштағы төрлө ижтимағи хәл-ваҡиғаны өйрәнгән фән."@ba . "Геогра́фия (грек телендә γεωγραφία, ерҙе тасуирлау) — Ерҙе тасуирлаған, йәғни Ерҙең географик тышлығын тикшергән фәндәр системаһы. Географик тышлыҡ иһә литосфера, атмосфера, гидросфера һәм биосфераның бер-береһенә үтеп инеү һәм йоғонто яһау сфераһы итеп аңлайҙар. Физик география был тышлыҡтың физик асылы менән шөғөлләнә (уның элементтарының бер-береһенә ҡарата урынлашыу һәм унда барған процестар менән). Шунан тыш, географияның сәйәси, социаль һәм иҡтисади тармаҡтары бар."@ba . "Аристотель Салауат Юлаев Юлай Аҙналин Әхмәҙуллин Вафа Мостафа улы Әхмәтзәки Вәлиди Туған Бабич, Шәйехзада Мөхәмәтзәкир улы Будда Ваһапов Сабир Әхмәтйән улы Гомер Дилмөхәмәтов Ишмулла Ишҡәле улы Еврипид Конфуций Мостафа Кәмал Ататөрк Мортазин, Муса Лот улы Моррис Сводеш Мөхәммәт Неру Платон Сократ Таһир Күсимов Эсхилл Хөсәйенов Айҙар Ғайҙар улы Исҡужин Мөхәммәт Ғәли улы"@ba . "Анта́рктика — Ер шарының көньяҡ ҡотобондағы өлкәһе, Антарктида һәм уға сиктәш Атлантика океаны, Һиндостан океаны һәм Тымыҡ океаны өлөштәрен үҙ эсенә ала (ҡайһы ваҡыт океандарҙың был өлөштәре айырым бер Көньяҡ океаны итеп иҫкә алалар). Антарктика сиге 48–60° к.к. үтә. Дөйөм майҙаны 52 Мм² тирәһендә.Антарктика — һауа температураһы түбән, көслө елдәр, борандар һәм томандар булған Ерҙең иң ҡаты климатлы өлкәһе. Антарктида китғаһы һәм яҡын утрауҙар өҫтөндә боҙ ҡатламы ята."@ba . "Башҡорт алфавиты — башҡорт теленең алфавиты. Башҡорттар төрлө дәүерҙә боронғо төрки руна яҙмаһын, боронғо уйғыр, ғәрәп, латин яҙмаларын һәм кириллица ҡуллана. Һуңғыһы — әлеге көндә ҡулланылған алфавит. Был алфавитта 42 хәреф, шуларҙың туғыҙы телдең үҙенсәлекле өндәрен билдәләй — Ә ә, Ө ө, Ү ү, Ғ ғ, Ҡ ҡ, Ң ң, Ҙ ҙ, Ҫ ҫ, Һ һ хәрефтәре."@ba . "Республика (лат. res publica, шулай уҡ иҫк. йөмһүриәт) — юғары власть органдары билдәле срокка һайланып ҡуйыла торған дәүләт төҙөлөшө; идара итеү формаһы шундай булған ил, дәүләт; юғары хөкүмәт органдары билдәле ваҡытҡа һайлап ҡуйылған дәүләт идара формаһы һәм шундай идараһы булған ил. Рим республикаһы - ҡара: Боронғо Рим Башҡортостан↑ ↑"@ba . "Башҡортостандағы йылғалар.Урал (Яйыҡ) 2428 км Ағиҙел 1430 кмҠариҙел 918 кмҺаҡмар 760 кмМейәс 658 км Ыҡ 571кмӘй 549 кмДим 535 кмУй 462 кмЙүрүҙән 404 кмТере Танып 345 кмИнйәр 307 кмЭҫем 239 кмНөгөш 235 кмСөн 209 кмӨршәк 193 кмСәрмәсән 186 кмАшҡаҙар 165 кмЫйыҡ, Әй ҡушылдығыЛәмәҙ, Әй ҡушылдығыЛәмәҙ, Эҫем ҡушылдығы"@ba . "Баш бит ar:az:be:be-x-old:ce:crh:cv:de:en:es:et:fa:fr:gag:he:hy:it:ja:ka:kaa:kk:krc:ky:lt:lv:os:ru:sah:tk:tr:tt:tyv:ug:uk:uz:Ҡалып:Noexternallanglinks"@ba . "Бей, төрки телле халыҡтарҙа берләшмә йәки ҡәбилә башлығының йәмәғәт вазифаһы, хөкөм итеүсе мәғәнәһендә ҡулланылған. Башҡаларға ҡарата ғәҙел һәм тигеҙ ҡарашта булған кеше генә Бей исеменә лайыҡ була алған.Викидепиялағы бейҙәр тураһында бында уҡығыҙ."@ba . "Башҡорт теле (Файл:Loudspeaker.png башҡорт теле (белешмә • ярҙам) [bɑʂ.ˌqʊ̞rt.tɪ̞ˈlɪ̞]) — башҡорт халҡының милли теле. Төрки телдәренең ҡыпсаҡ төркөмөнөң ҡыпсаҡ-булғар төркөмсәһенә ҡарай. Морфологик төрө буйынса агглютинатив телдәр иҫәбенә инә. Башҡорт теленең диалекттары: көнсығыш, көньяҡ һәм төньяҡ-көнбайыш.Башҡорт теле, урыҫ теле менән бер рәттән, Башҡортостан Республикаһының дәүләт теле булып тора."@ba . "Мәсетле районы Башҡортостандың төньяҡ-көнсығышында, Әй йылғаһының түбәнге ағымында урынлашҡан. Төньяҡтан Свердловск өлкәһенең Красноуфим, Әртә райондары, көнсығыштан Башҡортостандың Балаҡатай, көньяҡтан Ҡыйғы, көнбайыштан Дыуан райондары менән сиктәш."@ba . "Әхмәҙуллин Вафа Мостафа улы - уҡытыусы, Бөйөк Ватан һуғышында ҡатнашыусы.1922 йылдың 22 февралендә Өфө губернияһы Златоуст өйәйҙе, хәҙерге Башҡортостан республикаһының Мәсетле районы, Һөләймән ауылында тыуған. 1998 йылдың 16 октяберендә Өфө ҡалаһында үлгән. Мәсетле районы Ҡотош ауылы зыяратында ерләнгән."@ba . "Ләмәҙ-Тамаҡ урта мәктәбе. Мәктәптең тарихы XIX быуат аҙағында Ләмәҙ-Тамаҡ ауылында булған мәҙрәсәнән башлана. XX быуат башында ике баҫҡыслы мәктәп булып үҙгәртелә. 1935 йылдан тулы булмаған урта мәктәп, 1938 йылдан урта мәктәп. 1960 - сы йылдарға тиклем Мәсетле районының 30 - лап ауылдың балалары уҡырға йөрөгән."@ba . "Платон (грек. Πλάτων) — Боронғо Греция фәлсәфәсеһе. Идеализм йүнәлеше вәкиле."@ba . "Ләмәҙтамаҡ — Башҡортостан республикаһы Мәсетле районындағы ауыл. Ләмәҙтамаҡ ауыл советына ҡарай, ауыл советы үҙәге. 2010 йылдың 14 октябренә ҡарата халыҡ һаны 483 кеше . Почта индексы — 452564, ОКАТО коды — 80242825001."@ba . "Хисмәтулла нәҫеле, нәҫел шәжәрәһе. Ләмәҙтамаҡ ауылында XIX быуатта йәшәгән Хисмәтулла Ишәкәевтан башлана. Ауыл әлеге ваҡытта Башҡортостан Республикаһы Мәсетле районына ҡарай."@ba . "Хисмәтуллин Сисәнбай Хисмәтулла улы, Сисәнбай Хисмәтов (Ләмәҙтамаҡ 1844—19??) — әүлиә, хажи, халыҡ табибы. 1844 йылда Өфө губернаһы Златоуст өйәҙе Ләмәҙтамаҡ ауылында тыуған (хәҙерге ваҡытта Башҡортостан Республикаһы Мәсетле районына ҡарай). Ләмәҙтамаҡ ауылында үлгән. Үлгән йылы аныҡ ҡына билдәле түгел. Район энциклопедияһы мәғлүмәте буйынса 1917 йылда үлгән тип иҫәпләнә. Шул уҡ ваҡытта 1917 йылғы Бөтә Рәсәй ауыл хужалығы иҫәбен алыу (июль айы) исемлегенә теркәлгән."@ba . "Конфуций — Боронғо Ҡытай фәйләсуфы. Ул кешелекле кеше сифаттары тураһында өйрәтә."@ba . "Ләмәҙтамаҡ урта мәктәбе уҡытыусылары исемлеге * Фамилияһы Исеме Атаһың исеме, ХХХХ - ХХХХ уҡытҡан йылдары, уҡытҡан фәне.Абдуллин Г.Х., мәктәп директорыАбдуллина БибиАбдуллова Фәрихә Абдулла ҡыҙыАбраров Х., мәктәп директорыАбсюкеевич , , урыҫ телеГибатова Фая З., мәктәп директорыГималова Камила Ғималетдин ҡыҙы, , башланғыс синыфтарҒатауллин Шәкирйән Нурыйәхмәт улы, 1961-1996, физик мәҙәниәт уҡытыусыһы Ғатауллин Фрат Нурыйәхмәт улы, , урыҫ теле һәм әҙәбиәте Ғатауллин Зәкирйән Шәкирйән улы, 1978-1979, физик мәҙәниәт уҡытыусыһы Ғатауллина Вәриҙә Нурыйәхмәт ҡыҙы, , тарихҒатауллина Венера , , урыҫ теле һәм әҙәбиәте Ғәлимов Әкрәм Лутфулла улы, , урыҫ теле һәм әҙәбиәте, мәктәп директорыҒәлимов Әнүәр Лутфулла улы, , мәктәп директорыҒәлимов Алмаз Әнүәр улыҒәлимова РәхимәҒәлимова Зөһрә Мөнир ҡыҙы, , биология, химияҠарағолов Нәжип Вафа улы, , тәүге директор, репрессияланғанҠарағолова Мәүжүдә Нәжип ҡыҙы, 1942-1954, урыҫ теле һәм әҙәбиәтеҠазыева Йәүһәрә Санбаш ҡыҙы, ,Ҡотлоев НизамҠотлоев Даут Әғзәм улы, , хеҙмәтҠотлоева Фәрихә, ,башланғыс синыфтарҠотлоева Лилиә, , башланғыс синыфтарҠотлоева Лилиә Ғәбдразаҡ ҡыҙы, , башланғыс синыфтарҠылысбаев Фердинад (Әҙһәм) Әкрәм улы, , физика, мәктәп директорыҠылысбаева Сания Хафиз ҡыҙы, , башҡорт теле һәм әҙәбиәте, мәктәп директорыҠорбанова Ғәфифә Мәғәфүр ҡыҙы, (1955-1972), урыҫ теле һәм әҙәбиәтеМирхәева Ғәйникамал Әкрәм ҡыҙы, ,Насырова ФәрзәнәНиғмәтуллин Мөхәмәт, мәктәп директорыНиғмәтуллина Флорида Мөхәмәт ҡыҙы, 1972-1974, мат