# started 2014-08-17T08:43:16Z "Awdurdod Cymwysterau, Cwricwlwm ac Asesu Cymru (ACCAC) oedd prif gorff ymgynghorol Llywodraeth Cynulliad Cymru ar bob agwedd ar addysg a chymwysterau. Cafodd ei uno ag adran addysg a sgiliau Llywodraeth Cynulliad Cymru yn 2006, gyda nifer o gyrff eraill i greu AADGOS (Yr Adran Addysg, Dysgu Gydol Oes a Sgiliau), a drowyd wedyn yn APADGOS (Yr Adran Plant, Addysg, Dysgu Gydol Oes a Sgiliau). Roedd swyddfa'r awdurdod yng Nghaerdydd."@cy . "Dydd G\u0175yl Dewi Sant ar 1 Mawrth yw'r diwrnod y dethlir Dewi Sant, nawddsant Cymru. Bydd nifer o blant yn gwisgo'r wisg Gymreig ac yn cystadlu mewn eisteddfodau ysgol\u2014yn arbennig trwy ganu ac adrodd. Bydd llawer o bobl o bob oed yn gwisgo cenhinen bedr (a welir fel arwyddlun Cymreig) neu genhinen (arwyddlun Dewi Sant) ar y diwrnod. Cynhelir nifer o Nosweithiau Llawen a chyngerddau."@cy . "Rhanbarth daearyddol yn Ne America yw Patagonia sy'n ymestyn o Chile ar draws yr Andes i'r Ariannin. Ar ochr Chile o'r Andes fe ymestyn Patagonia i'r de o ledred 42\u00B0D, gan gynnwys rhan ddeheuol rhanbarth politicaidd Los Lagos a rhanbarthau Ays\u00E9n a Magallanes (heblaw am y rhan o Ant\u00E1rtica a hawlir gan Chile)."@cy . "Gweler hefyd Cymru (gwahaniaethu).Mae Cymru (hefyd Saesneg: Wales) yn wlad Geltaidd. Gyda'r Alban, Cernyw, Gogledd Iwerddon a Lloegr, mae Cymru'n rhan o'r Deyrnas Unedig. Lleolir y wlad yn ne-orllewin gwledydd Prydain gan ffinio \u00E2 Lloegr i'r dwyrain, M\u00F4r Hafren a M\u00F4r Iwerydd i'r gogledd a'r gorllewin. Cymru yw tywysogaeth fwyaf y byd, ond bellach nid yw'r term \"tywysogaeth\" yn cael ei defnyddio'n aml i'w disgrifio."@cy . "Yn ddisgynnydd i dywysogion Powys, Owain Glynd\u0175r, Owain Glyn D\u0175r neu Owain ap Gruffudd (1354 - tua 1416) oedd y Cymro olaf i gael ei alw yn Dywysog Cymru. Etifeddodd arglwyddiaethau Glyndyfrdwy a Chynllaith gyda'i ganolfan yn Sycharth, ger Llansilin, Powys."@cy . "Sefydliad ymchwil a datblygu addysg yng Nghymru a Lloegr yw'r Sefydliad Cenedlaethol er Ymchwil i Addysg (SYCA). Mae dau brif gyfeiriad i waith y Sefydliad ymchwil a datblygu profion ac asesu.Lleolir y pencadlys yn Slough, Berkshire, yn Lloegr. Lleolir yr uned Gymreig yn Abertawe. Sefydlwyd SCYA yn 1946.Mae Adran Asesu a Mesur y sefydliad yn datblygu asesu statudol yn y Cwricwlwm Cenedlaethol a phrofion Cymraeg (yng Nghymru) a Saesneg."@cy . "Hen Wlad fy Nhadau yw anthem genedlaethol Cymru. Ysgrifenwyd geiriau'r anthem gan Evan James (1809-1878), a chyfansoddwyd y d\u00F4n gan ei fab James James (1833-1902) ym mis Ionawr 1856. Roedd y ddau yn drigolion o Bontypridd.Perfformiwyd y g\u00E2n, neu Glan Rhondda fel y gelwid hi\u2019n wreiddiol, am y tro cyntaf yn festri Capel Tabor, Maesteg unai ym mis Ionawr neu Chwefror, 1856 gan gantores leol, Elizabeth John, ac wedi hynny, daeth y g\u00E2n yn boblogaidd drwy'r ardal."@cy . "Dyma Restr gwledydd sofran yn nhrefn eu poblogaeth. Mae'r ffigyrau'n dod o'r CIA World Factbook; dydyn nhw ddim bob amser yn gyfoes, ond mae nhw'n weddol agos."@cy . "Gwlad ar Ynys Prydain yng ngogledd orllewin Ewrop yw Lloegr (Saesneg: England). Hi ydyw rhan fwyaf gwladwriaeth y Deyrnas Unedig. Mae'n ffinio \u00E2 Chymru i'r gorllewin a'r Alban i'r gogledd. Yn y chweched a'r seithfed ganrif cyrhaeddodd llwythau Tiwtonaidd (a gynhwysai yn \u00F4l traddodiad yr Eingl, Sacsoniaid, a Jutiaid) Brydain o dir mawr Ewrop a gwladychu de a dwyrain yr ynys gan yrru'r brodorion o Geltiaid tua'r gorllewin ac i'r ardaloedd llai ffrwythlon."@cy . "Mae Gweriniaeth yr Ariannin (Sbaeneg: Rep\u00FAblica Argentina ynganiad ?/i) neu'r Ariannin yn wlad yn ne-ddwyrain De America. Mae'n gorwedd rhwng mynyddoedd yr Andes a rhan ddeheuol y M\u00F4r Iwerydd. Mae'n ffinio \u00E2 Uruguay, Brasil, Paraguay, Bolifia a Chile. Sbaeneg yw'r iaith swyddogol. Mae'r enwau Sbaeneg a Chymraeg yn dod o'r Lladin argentum ('arian'), metel gwerthfawr a anogodd yr ymgartrefu cynnar Ewropeaidd."@cy . "Gweler hefyd Llywelyn ap Iorwerth (Llywelyn Fawr) a Llywelyn (gwahaniaethu).Llywelyn ap Gruffudd (Llywelyn Ein Llyw Olaf) (tua 1225 \u2013 11 Rhagfyr 1282), oedd Tywysog Cymru a Gwynedd cyn i Gymru gael ei goresgyn gan Edward I, Brenin Lloegr. Roedd yn fab i Ruffudd ap Llywelyn ac yn \u0175yr i Lywelyn Fawr, Tywysog Cymru. Mae'r 11 o Ragfyr yn cael ei ystyried gan lawer fel G\u0175yl i'w gofio."@cy . "Nofelydd o Ddinbych a ysgrifennai yn yr iaith Saesneg oedd Rhoda Broughton (29 Tachwedd, 1840 - 5 Mehefin, 1920)."@cy . ""@cy . "Gweler hefyd Jack Jones (arweinydd undeb)Nofelydd Cymreig a ysgrifennai yn Saesneg oedd Jack Jones (24 Tachwedd 1884- 7 Mai 1970). Ganwyd ym Merthyr Tudful."@cy . "Gweler hefyd Llywelyn ap Gruffudd (Llywelyn Ein Llyw Olaf) a Llywelyn (gwahaniaethu).Llywelyn Fawr, sef Llywelyn ab Iorwerth (1173 \u2013 11 Ebrill 1240), \u0175yr Owain Gwynedd, oedd Tywysog Gwynedd a Thywysog de facto Cymru. Roedd yn unig fab i Iorwerth Drwyndwn, mab cyfreithlon hynaf Owain Gwynedd, ac yn daid i Lywelyn ap Gruffudd, Tywysog Cymru."@cy . "Dramodydd ac actor oedd Emlyn Williams (26 Tachwedd 1905 \u2013 25 Medi 1987), a aned ym Mostyn, Sir Fflint, yn ngogledd-ddwyrain Cymru."@cy . "Bardd metaffisegol Cymreig yn yr iaith Saesneg oedd Henry Vaughan (17 Ebrill 1622 (?) \u2013 28 Ebrill(?) 1695)."@cy . "Mae Gweriniaeth Gwlad yr I\u00E2 neu Gwlad yr I\u00E2 yn ynys yng Ngogledd y Cefnfor Iwerydd rhwng Gr\u00F8nland (yr Ynys Las) a Phrydain Fawr."@cy . "Arlunydd o Ddinbych-y-Pysgod, Sir Benfro, oedd Augustus John (4 Ionawr, 1878 - 31 Hydref, 1961), ac yr oedd yn frawd i Gwen John. O ganlyniad i ddylanwad James Dickson Innes o Lanelli aeth ar daith arlunio i ogledd Cymru, a daeth i sylweddoli posibiliadau paentio tirwedd panoramig y wlad. Aeth ymlaen yn ddiweddarach, wedi marwolaeth Innes, i baentio portreadau."@cy . "Cerddor a chyfansoddwr oedd Syr Henry Walford Davies (6 Medi, 1869 \u2013 11 Mawrth, 1941) a oedd yn adnabyddus i lawer a wrandawai arno\u2019n darlledu am gerddoriaeth ar y radio."@cy . "Arlunydd a bardd oedd David Jones (1 Tachwedd 1895 - 28 Hydref 1974), a aned yn Brockley, Caint, Lloegr.Roedd ei dad yn oruchwyliwr mewn argraffdy yn Sir y Fflint a symuodd i fyw yn Lloegr yn 1885, a Saesnes oedd ei fam.Er iddo gael ei eni yn Lloegr roedd yn ymwybodol iawn o'i Gymreictod, ffaith a welir yn aml yn ei waith fel bardd ac arlunydd."@cy . "Dyn neu ddynes sy'n cyfansoddi barddoniaeth yw bardd."@cy . "Newyddiadurwr a fforiwr yn Affrica oedd Syr Henry Morton Stanley (29 Ionawr 1841 - 10 Mai 1904), a anwyd yn Ninbych."@cy . "Siaredir Ocsitaneg yn Ne Ffrainc, yn bennaf yn ardal Profens, rhannau o'r Eidal (Dyffrynoedd Ocsitan), a rhannau o Sbaen (Dyffryn Aran)ac yn Monaco. Mae'n un o'r ieithoedd Rom\u00E1wns ac mae'n perthyn yn agos i Gatalaneg. Nid yw Ffrainc wedi cefnogi'r iaith yn effeithiol,[angen ffynhonnell] ac mae llai o siaradwyr Ocsitaneg heddiw. Siaradwr enwog yw Fr\u00E9d\u00E9ric Mistral, bardd Proven\u00E7al."@cy . "Roedd Dylan Marlais Thomas (27 Hydref 1914 - 9 Tachwedd 1953) yn fardd poblogaidd yn ysgrifennu yn Saesneg, ac yn dod o Abertawe. Cafodd ei eni a'i fagu yn rhif 5, Cwmdonkin Drive yn ardal yr Uplands. Er ei fod wedi treulio ei holl blentyndod yng Nghymru oherwydd agwedd gwrth-Gymraeg ei dad ni ddysgodd yr iaith ond fe wyddir ei fod yn hoff iawn o'i wlad.Mae'n enwog am fod yn fardd ddeiliadon ac am ei ddarlleniadau hynod o'i ddarnau. Mae hefyd yn enwog am ei alcoholiaeth."@cy . "Roedd David Ivor Davies neu Ivor Novello (15 Ionawr 1893 \u2013 6 Mawrth 1951) yn ddifyrwr, yn ddramodydd, yn actor ac yn fab i David Davies a \"Madame\" Clara Novello Davies, cantores enwog. Fe'i ganed yn Llwyn-yr-Eos, Heol y Bontfaen, Dwyrain Caerdydd."@cy . "Pwnc yr erthygl hon yw dinas Abertawe. Am ddefnydd arall o'r enw Abertawe gweler y dudalen wahaniaethu ar Abertawe.Mae Abertawe (Saesneg: Swansea) yn ddinas yn ne Cymru, ar aber Afon Tawe. Ail ddinas Cymru o ran maint ydyw, ar arfordir deheuol y wlad, i'r dwyrain o Benrhyn G\u0175yr. Tyfodd yn dref fawr yn ystod y ddeunawfed ganrif a'r bedwaredd ar bymtheg. Mae sir weinyddol Abertawe tua 378 km\u00B2 mewn maint, ac mae'n cynnwys rhan isaf Cwm Tawe a G\u0175yr."@cy . "Nid oes cyfieithiad amgen na Prif Weinidog ar gyfer y teitl Saesneg First Minister (\"Gweinidog Cyntaf\") a ddefnyddir yn yr iaith honno i ddynodi arweinydd cabinet y llywodraeth mewn sawl gwlad, gan gynnwys Yr Alban a Chymru yn y DU. Ymhlith y gwledydd eraill gyda \"Gweinidogion Cyntaf\" yn hytrach na 'Phrif Weinidogion' (Prime Ministers) y mae Canada. Fe'i defnyddir hefyd ar gyfer arweinyddion rhai rhanbarthau a thaleithiau, er enghraifft Gogledd Iwerddon yn y DU."@cy . "Carol, neu g\u00E2n Nadolig, yw Tawel Nos (Stille Nacht yn yr Almaeneg wreiddol). Cyfansoddwyd y gerddoriaeth yn 1818 gan Franz X. Gruber, organydd Eglwys Sant Nicolas yn Oberndorf, Awstria. Ysgrifenwyd y geiriau yn 1816 gan Joseph Mor, offeiriad y plwyf. Cafodd ei chanu'n gyhoeddus am y tro cyntaf ar 24 Rhagfyr 1818 yn Eglwys Saint-Nicolas."@cy . "Prifddinas yw'r ddinas sy'n brif ganolfan llywodraeth mewn gwlad. Lleolir swyddfeydd y llywodraeth yno, a chynhelir chyfarfodydd y senedd a'r llywodraeth yno hefyd. Caerdydd yw prifddinas Cymru. Yn yr Unol Daleithiau, Washington, D.C. yw'r brifddinas, ac mae Llundain yn brifddinas i'r Deyrnas Unedig a Lloegr. Mae gan pob wlad yn y byd brifddinas; mae gan rai (er enghraifft, yr Iseldiroedd) fwy nag un. Yn aml, canolfan economaidd y wlad yw'r brifddinas hefyd."@cy . "Iesu o Nasareth (c. 6CC - c. 27), a elwir hefyd Iesu (neu Isa gan Fwslimiaid; Iesu Grist neu Crist gan Gristnogion), yw'r unigolyn canolog mewn Cristnogaeth. Mae'n golygu gwahanol bethau i wahanol bobl: Mae Cristnogion yn credu mai ef oedd unig Fab Duw. Yn ogystal, mae'r rhan fwyaf ohonynt yn credu mai ef oedd Duw ei hunan, wedi'i ymgnawdoli. Mae Mwslemiaid yn credu ei fod yn broffwyd Duw, yn olynydd i Ibrahim a Moses ac yn rhagflaenydd i'r Proffwyd Mohamed."@cy . "Yn 2003, fe aeth llywodraethau Unol Daleithiau America a'r Deyrnas Unedig i ryfel yn erbyn Irac a'i harlywydd Saddam Hussein.Cred llawer fod yr Americanwyr, o dan eu llywydd George W."@cy . "Nofelydd yn yr iaith Saesneg o Abertawe oedd Alun Richards (27 Hydref, 1929 - 2 Mehefin, 2004).Cafodd ei eni ym Mhontypridd."@cy . "Sir yng ngogledd ddwyrain Cymru a fodolai o 1974 hyd 1996, oedd Clwyd. Cafodd ei henwi ar \u00F4l Afon Clwyd am fod yr afon honno'n rhedeg trwy ei chanol. Roedd ei diriogaeth yn cyfateb yn fras i'r Berfeddwlad ganoloesol. Yr Wyddgrug oedd canolfan weinyddol y sir."@cy . "Un sy'n peintio, cerflunio neu ddarlunio yw arlunydd neu artist."@cy . "Drama radio enwog gan Dylan Thomas a gyhoeddwyd yn 1954 yw Under Milk Wood. Addaswyd yn ddrama lwyfan yn ddiweddarach a gwnaed yn ffilm yn 1971 Mae'r ddrama yn disgrifio digwyddiadau un diwrnod yn unig, yn y pentref dychmygol Llareggub, er cred llawer fod nifer o'r cymeriadau yn seiliedig ar bobl go iawn ag oedd yn byw yn Nhalacharn.Cyfieithwyd y ddrama i'r Gymraeg gan T."@cy . "Tywysog Cymru yw teitl etifedd diymwad coron y Deyrnas Unedig. Diben gwreiddiol y teitl oedd i uno Cymru dan benarglwyddiaeth Tywysog Gwynedd. Y person cyntaf i ddefnyddio'r teitl oedd Dafydd ap Llywelyn, ond Llywelyn ap Gruffudd oedd y cyntaf i gael ei gydnabod fel Tywysog Cymru, gyda sefydliad Tywysogaeth Cymru ym 1267."@cy . "Bardd yn yr iaith Saesneg o dras Cymreig oedd Gerard Manley Hopkins (28 Gorffennaf 1844 \u2013 8 Mehefin 1889). Fe'i ganwyd yn Stratford, swydd Essex.Gwnaeth ail gyflwyno strwythur mydryddol Hen Saesneg fel y'i ceir yn y gerdd hir Beowulf a gweithiau eraill. Galwodd Gerard Manley Hopkins y mydr hwn yn 'Sprung rhythm'."@cy . "Bardd a nofelydd o Goedpoeth yn Sir Wrecsam ydy Grahame Davies (ganed 1964) sydd bellach wedi ymgartrefu yng Nghaerdydd.Mae e'n ysgrifennu yn Gymraeg ac yn Saesneg."@cy . "Bardd Eingl-Gymreig o Aberdar oedd Alun Lewis (1 Gorffennaf, 1915 - 5 Mawrth, 1944). Roedd yn frodor o Gwmaman ger Aberd\u00E2r. Yn \u00F4l rhai, dyma fardd gorau'r Ail Ryfel Byd."@cy . "Person sy'n canu yw canwr (benywaidd: cantores)."@cy . "Tref fwyaf Ceredigion, ar arfordir gorllewin Cymru yw