# started 2014-09-02T08:17:46Z "La littiratura veni viduta supratuttu comu un gruppu di testi. Li vari nazzioni ponnu aviri diversi littiraturi, comu scoli filusòfichi o pirìudi stòrici. La Bibbia, l'Iliadi e l'Odissia e la Scola Siciliana cuincìdinu cu sta difinizzioni di tipi di littiratura. Cchiù ginirarmenti, na littiratura custituisci na ricolta di storî, puemi e cùntura chi pàrranu di certi argumenti. Nta stu casu, li storî, puemi o cùntura ponnu aviri o nun aviri attribbuti nazziunalìstichi."@it . "Spaccafurnu è na cità di 15.000 abbitanti a 30 chilòmitri di Rausa e 50 di Sarausa, canusciuta puru cu lu nomu italianu Ìspica. L'abbitanti si chiàmunu spaccafurnàri.Si trova a 170 metri supra lu liveddu dû mari e lu tirritoriu, quasi tuttu campagni, cumprenni Santa Maria dû Fucaddu cû 10 chilòmitri di spiaggia, la Marza, li pantana di Longarini e l'isula dî Puorri."@it . "Lu verbu ausiliari è unu:Aviri È chiamatu verbu ausiliari picchì aiuta lu verbu principali:Haiu manciatu Ntô Sicilianu, sti sprissioni fatti cu lu passatu pròssimu, nun si usanu o si usanu raramenti, mmeci si usa sempri, nta stu casu, lu passatu rimotu:ManciaiLi verbi sunnu organizzati a Coniugazzioni, e li coniugazzioni sunnu organizzati a Modi e Tempi."@it . "Lu Tiatru è na forma di rapprisintazzioni artìstica."@it . "La storia è lu studiu dû passatu. Pi capiri chi havi successu ntô passatu, li stòrici stùdianu li libbra, li jurnali, li littri, la munita antica, li pitturi, e àutri ducumenti e uggetti antichi. L'archivî, libbrarî e musei ritèninu sti tipi d'uggetti ca li stòrici ponnu esaminàricci e studiàricci. Ccasutta putiti attruvari l'èbbichi principali dâ storia umana."@it . "Wikipedia (Vichipedia, scrivennu â siciliana) è na nciclupidìa lìbbira, scrivura nta tanti lingui e funziona senza scopu di lucru."@it . "La Corea dû Sud è nu statu di l'Asia orientali, di circa 40 miliuna d'abbitanti. Lu nomu veni dû fattu ca lu tirritoriu occupa la mità di sutta dâ pinisula Curiana. Seoul è la capitali.La Corea vinni divisa ntra la Corea dû Sud (capitalista) e la Corea dû Nord (communista) quannu finiu la sicunna guerra munniali ntô 1945. Sta divisioni addivintau cchiù difinitiva doppu la Guerra Coreana chi finiu ntô 1953."@it . "Giàcumu da Lintini (o Giacomo da Lentini o Jacopo da Lentini) nascìu a Lintini, Sicilia ntâ prima parti dû ducentu. Comu a Pier della Vigna fici lu nutaru a la curti di Fidiricu II di Hohenstaufen (Fidiricu I di Sicilia) a Palermu ntra lu 1233 e lu 1240. Veni ammuntuatu ntâ Cummedia e puru ntô De Vulgari eloquentia di Dante Alighieri. Giàcumu da Lintini è cunziddiratu lu cchiù cèlibbri e nfluenti dî pueti dâ Scola Siciliana. Secunnu ê studiusi fu iddu lu nvinturi dû sunettu."@it . "Archimedi fu unu dî matimàtici cchiù mpurtanti di l'antichità."@it . "Ntâ grammàtica cû tèrmini aggittivu si ntenni ddi palori chi si agghiùncinu ô sustantivu pi dàri na qualitati o nu attribbutu. P'asempiu: La casa bedda. Lu muru àutu."@it . "Sarausa è na cità di 123.595 abbitanti ca si trova nta l'est dâ Sicilia, e capulocu da stissa pruvincia."@it . "Lu Natali è lu jornu di la ricurrenza di la nàscita dû Signuri. Li cristiani lu cèlibbranu lu jornu 25 di dicèmmiru.Nzinu a picca tempu fa, si pinzava ca sta data era cunvinziunali (schigghiuta, forsi, pi cuntrastari la festa pagana dû Sol invictus o dû diu Mitra) e chi lu Signuri Gesù Cristu avìa nasciutu nta n'àutru jornu di l'annu."@it . "La lingua siciliana eni na lingua rumanza (niulatina) parrata suprattuttu ntâ Sicilia, ma videmma a lu cuntinenti."@it . "Cu lu tèrmini cucina ci si voli rifiriri a ddi pràtichi e tradizzioni chi hannu a chi fari cu la cuttura e la priparazzioni di manciari e biviraggi. Sti pràtichi sunnu spissu nfruinzati di la prisenza nta un datu tirritoriu di li ncridienti e puru di la cultura spicìfica di li varî parti di lu munnu.La cucina taliana e chidda spicìfica siciliana sunnu ginirarmenti arricanusciuti ntra li cchiù megghiu di lu munnu."@it . "Puzzaddu (ca certi voti veni chiamatu U Puzzaddu, 'n talianu Pozzallo) è nu paisi di 15000 abbitanti ca s'affaccia ntâ costa sud dû mari Meditirràniu, a 35 chilòmitri di Rausa e 65 di Sarausa. Na vota era sulu nu paisi di piscatura, duminatu di na turri, la turri Cabrera, pi l'avvistamentu dê saracini, ca versu ô 1500 vìnniru spissu nnê costi siciliani pi mèttiri a ferru e focu î villaggi dâ costa."@it . "La Finlandia è na ripubblica di l'Europa nordica. Veni limmitata dâ Svezzia, la Norveggia, la Russia e lu Mari Balticu. Dû 1995 fa parti di l'Unioni Europea. La lingua ufficiali è lu finlannisi."@it . "Klaipeda (n tudiscu Memel o Memelburg; n pulaccu: Kłajpeda) è lu sulu portu dû mari dâ Lituania ntô Mari Balticu. La cità havi 194.400 abbitanti (2002), avènnu arrivatu a avìrinni 202.900 ntô 1989. Oggi Klaipeda è nu mpurtanti portu pî traghetti, chî culligamenti a Svezia, Danimarca e Girmania. È situata vicinu â vucca dû ciumi Neman.Klaipeda havi na bidditta architittura nòrdica, sìmili a chidda ca si pò truvari ntâ Girmania, Ngriterra e Danimarca."@it . "Lu latinu è la lingua usata a Roma ntra lu sèculu VIII a.C. e lu mediu evu. Cu l'espansioni di lu mperu rumanu, lu latinu fu parratu nta tutta l'Europa, lu Mediu Orienti e l'Africa du Nord. Ccâ fini di lu mperu rumanu, lu latinu fu a matri di li lingui neolatini, e in particulari dô talianu, dû francisi, dû spagnolu, dû portughisi, dû rumenu, dû sicilianu, e nfluinzò puru lingui anglosassoni comu lu tidiscu e lu ngrisi, ca ancora oi cuntèninu tanti palori di orìggini latina."@it . "Pohjola è un postu a cui fa rifirimentu la mituluggìa fìnnica, idintificannu cu Pohja (ca significa \"Nord\") lu centru dâ terra dû Nord, la riggiuni pulari, e ntô regnu dû Kaleva, la terra dî Sami.Ntô munnu attuali Pohjola cumprenni tirritorî dâ Lapponia e di l'anticu Kainuu'. Pohjola pò essiri puru ntinnuta simpricimenti comu un postu mìticu, figurativamenti l'urìggini dû Mali, na luntana terra dû Nord, c'un friddu tirrìbbili, dunni vennu li malatìi e lu jelu."@it . "Nota disambigua - Siddu stati circannu àutri significati di Europa, viditi Europa (disambiguitati).L'Europa (ca si dicìa Auropa ntô sicilianu anticu e ca si dici Aropa ntô calabbbrisi centru-miridiunali) è lu cuntinenti di l'emisferu sittintriunali dilimitatu a occidenti di l'Ocèanu Atlànticu, a sittintriuni di l'Ocèanu Àrticu, a miridiuni di lu Mari Meditirràniu e l'Àfrica, e a orienti di l'Asia."@it . "L'arancìnu o arancina è una dî spicialità di la cucina siciliana ntra li cchiù canusciuti. Si tratta di na palla di risu, di 8-10 centìmitri, jincuta di na cumpusizzioni di sarsa, di furmaggiu picurinu, nu pezzu nicu di carni e, a voti, nu quartu di ovu duru o piseddi, lu tuttu misu a friiri nta l'ogghiu. Na vota ca lu risu pigghia lu culuri di n'arancia, si pô nèsciri e si pô manciari."@it . "Albania AndorraAustriaBelgiuBielorussiaBosnia ErzegovinaBulgariaCipruCroaziaDanimarcaEstoniaFinlandiaFranciaGermaniaGiorgiaGreciaIrlannaItaliaIslandaLettoniaLiechtensteinLituaniaLussimburguMacidoniaMaltaMonacuNorvegiaOlandaPoloniaPortugalluRegnu unituRepubblica CecaRumaniaRussia pi so parti nzinu a l'UraliSan MarinuSerbia e MontenegruSlovacchiaSpagnaSloveniaSveziaSvizziraTurchia pi 10% dô so tirritoriuUcrainaUnghiriaVaticanuhe:אירופה#מדינות באירופה"@it . "L'Euru (€) e' la munita ca si usa nta 17 stati (di 27) di l'Unioni europea. Si cumponi di pìcciuli di 1, 2, 5, 10, 20, 50 cintèsimi, 1 e 2 euru, e di munita di carta di 5, 10, 20, 50, 100, 200 e 500 euru.N funzioni ntê banchi, a partiri dû 1999, cumincia a circulari ntô 2002 comu munita ùnica pî stati ca rispèttanu li paràmitri di Maastricht ca l'Unioni Europea si detti."@it . "Lu lamantinu (dâ famigghia Trichechidae, gèniri Trichechus , canusciutu puru comu lu manatì) è un mammìfiru acquàticu di granni diminzioni, a li voti nutatu comu vacca dû mari. Li trichèchidi sunnu diversi dî dugonghi pâ forma dû craniu e dâ cuda."@it . "Girgenti (o Giurgenti o Agrigentu) è nu cumuni sicilianu cu na storia longa e prufunnamenti bedda. Lu nomu \"Agrigentu\" veni di Agrigentum, chi è lu nomu latinizzatu (d'èbbica rumana) dû nomu urigginali: Akragas (datu dî greci antichi chi la culunizzaru nnô sèculu VI a. C.), mentri li furmi \"Girgenti\" e \"Giurgenti\" putìssiru vèniri di l'àrabbu \"Gergent\". L'abbitanti vennu chiamati \"Girgintani (o \"Giurgintani\")."@it . "Rafael del Riego y Nuñez (9 di aprili, 1784 - 7 di nuvèmmiru, 1823) era un ginirali Spagnolu e un puliticanti libbirali.Del Riego nasciu lu 9 di aprili 1784 (secunnu autri lu 24 di nuvèmmiru 1785) a Santa María de Tuñas 'n Asturia. Doppu essiri lauriatu di l'Università d'Oviedo ntô 1807, si spustò a Madrid, unni si riggistrò pi fari lu sirvizziu militari."@it . "Andrea Camilleri - (Portu Empedocli (AG), 6 di sittèmmiru 1925) - Scritturi sicilianu, riggista, auturi tiatrali e televisivu, ha scrittu saggi supra lu spittàculu."@it . "Luiggi Pirandellu (Girgenti, 28 di giugnu 1867 — Roma, 10 di dicèmmiru 1936) fu nu scritturi, narraturi e drammaturgu sicilianu. Nzèmmula a Salvaturi Quasimodu fu unu dî dui Premî Nobel siciliani."@it . "Salvaturi Quasimodu era nu pueta sicilianu (Muòrica 20 di austu 1901 - Nàpuli 14 di giugnu 1968). Vincìu lu Premiu Nobel pâ littiratura nnû 1959.Nzèmmula a Luiggi Pirandellu fu unu di l'ùnici dui Premi Nobel siciliani."@it . "Palermu (o Paliemmu ntâ parrata lucali) havi na pupulazzioni di 663.173 abbitanti (datu dû 2007), è la quinta citati d'Italia pi pupulazzioni doppu Roma, Milanu, Nàpuli e Turinu e 31esima citati n Europa. Cunziddirannu la sò ària metropulitana, lu nùmmuru d'abbitanti acchiana a 1.024.064, la sò ària metropulitana cunta 27 cumuni dâ sò pruvincia. È la citati principali e lu capulocu ecunòmicu e amministrativu di l'omònima pruvincia e dâ Sicilia."@it . "Comu Giàcumu di Lintini, Petru di la Vigna (o Pieru di li Vigni, Capua 1190 ca. - Tuscana 1249) fici puru lu nutaru â curti di Fidiricu II di Hohenstaufen (Fidiricu I di Sicilia). Nascìu di na fammigghia mudesta e studiau jurisprudenza a l'università di Bulogna. È forsi lu pirsunaggiu dâ Scola Siciliana cchiù emblimàticu. Veni ammuntuatu di Dante Alighieri ntô Divina Cummedia: chiddu ca tineva li dui chiavi dû cori di Fidiricu."@it . "Lu Tìnnaru, funnata dê greci, a na vintina di chilòmitri a uccidenti di Missina, affacciata ntô Mari Tirrenu è nu mpurtanti situ archiològgicu. La situazzioni panuràmica, supra nu cozzu, attira migghiara di turisti ogni annu: dî tirrazzi dû Tìnnaru si ponnu vìdiri l'ìsuli Eolî, e lu santuariu dâ Madonna Nìura attira puru divoti cattòlici di tutta la Sicilia."@it . "Nta sta pàggina vennu prisintati li tìtuli didicati ô ìndici di biografìi ntâ virsioni siciliana di Wikipedìa. Attruvati lu liami pi la lista di biografìi dispunìbbuli 'n òrdini alfabbèticu oppuru suddivisa 'n sizzioni timàtichi, p'asempiu pi nazziunalitati o sitturi d'attivitati."@it . "Lu Mari Meditirràniu è lu mari ca spartisci l'Africa di l'Europa. Lu mari è chiusu a occidenti di lu strittu di Gibbilterra, e a urienti di lu strittu dî Dardanelli ca lu sparti di lu Mari Nìuru."@it . "Missina (IPA /mɪˈsːina/, ntâ prununza lucali /mɨˈsːinɐ/) è la terza cità cchiù granni dâ Sicilia, cu 242.122 abbitanti ca sunnu chiamati missinisi, e lu capulocu di l'omònima pruvincia. S'attrova vicinu ô Capu Piloru, lu pizzu Nord-Est (àutu-livantinu) dâ Sicilia e pi stu mutivu veni chiamata \"La Porta dâ Sicilia\". Lu strittu di Missina la sipara dâ Calabbria e dû cuntinenti."@it . "Ninu Martogliu nascìu a Malpassu (Catania) lu 3 di dicèmmiru dô 1870 e murìu a Catania a lu 15 di sittèmmiru 1921.Scritturi di tiatru, discrissi na Sicilia culurata ca rapprisintava pirsunaggi pupulani."@it . "Catania è na cità di 307.774 abbitanti, capulocu di la pruvincia ca havi lu sò nomu, e secunna cità dâ Sicilia pi dinzitati abbitativa; l'abbitanti si chiàmanu catanisi. Catania è situata ntâ costa urientali dâ Sicilia, bagnata dô mari Joniu, ntô centru di na fertilìssima chianura curtivata cu agrumi, a mitati strata tra Missina e Sarausa, ê pedi di l'Etna."@it . "Vitalianu Brancati, scritturi siclianu, nascìu a Pachinulu 24 di giugnettu dû 1907. Sò patri era avvucatu e, quannu era picciriddu, Vitalianu appi a seguiri a sò patri a Spaccafurnu, a Muori